TR: Türkçe Rehberi; TUBİTAK 51. Liseler Arası Araştırma Projeleri Yarışması için hazırlamış olduğumuz projemizdir. Bursa Bölge sergisi için seçilen projemizi incelemek ve indirmek için bu tanıtım sayfasını kullanabilirsiniz.
TR: Türkçe Rehberi projemize ait kodları daha ve nasıl yapıldığına dair anlatımları daha sonra sitemizde paylaşılacaktır.
Sitemizde daha önce TUBİTAK proje yarışmalarına katılmış farklı Tubitak proje örnekleri bulabilirsiniz.
[lwptoc toggle=”0″]
İçerik Tablosu
TR: Türkçe Rehberi
Proje Adı
TR: Türkçe Rehberi
Projeyi Geliştirenler
Bengisu Dilara GÜNEL
Zeynep ÇAKIR
Problem (Soru) Çözmesi
“Mesajlaşırken veya sosyal medya uygulamalarında Türkçeyi nasıl daha iyi kullanabiliriz?”
Proje Hipotezi :
Günlük yaşamda Türkçeyi doğru kullanmak için teknolojiden yararlanabilir miyiz?
Özet:
İnsanların iletişimindeki en önemli unsur dildir. Bu nedenle dilin doğru kullanımına büyük önem verilmelidir. Fakat günümüz gençlerine baktığımızda bu konuya yeterli önemi vermedikleri görülmektedir. Özellikle telefon ve bilgisayar gibi günümüzde kullanılan teknolojik aletlerde bu durum daha yaygındır. Bunu önleyebilmek için gençlerin dikkatini çekebilecek, doğal dil işlemeden yararlanan; yapay zekaya sahip, kodlama altyapılı bir program geliştirdik. Bu yazılım programı sayesinde, Türkçe kullanımında yapılan imla hatalarını, yazım yanlışlarını tespit edip gençlere daha kolay bir şekilde öğretebiliriz. Projeyi geliştirme süreci “Mesajlaşırken veya sosyal medya uygulamalarında Türkçeyi nasıl daha iyi kullanabiliriz?” sorusuyla başladı. Konuyla ilgili internet üzerinden alan yazım taraması yaptık. Araştırmalarımız sonucunda problemi: “İnsanların ve daha çok gençlerin düzgün Türkçe kullanımını nasıl sağlayabiliriz?” olarak belirledik. Bunun için metin içindeki kelimeleri tarayıp yazım kontrolü yapan, Türkçe olmayan kelimeler için Türkçe karşılığını öneren bir program geliştirdik. Program şu şekilde çalışmaktadır: İncelenmek istenen metin, programdaki metin giriş alanına yazılır. Ardından eğer metindeki yanlış Türkçe kullanımlarının tespit edilmesi isteniyorsa “Normalleştirme”, yazım yanlışlarının tespit edilmesi isteniyorsa “Yazım Kontrolü”, kelimelerin Türkçe olup olmadığının kontrolü ve yabancı kelimelerin Türkçe karşılığının belirlenmesi isteniyorsa “Türkçesi Varken” butonuna tıklanmalıdır.
Sonuç olarak programımız sayesinde Türkçenin teknolojinin gelişmesiyle oluşan yozlaşmasının önüne geçmiş olduk. Programımızı kullananlar üzerindeki gözlemlerimiz sonucunda kullanıcıların Türkçelerinde olumlu yönde gelişim olduğunu gördük. Geliştirdiğimiz uygulama yoluyla Türkçe kullanımındaki sıklıkla yapılan hataların giderilmesini, sosyal medya ve teknoloji yoluyla Türkçeye verilen zararın en aza indirilmesini sağlamış olduk.
Amaç
Projemizin amacı; günümüzün vazgeçilmez teknolojilerinden olan telefon, bilgisayar gibi aletler üzerinden mesajlaşmalarda ve bunlara bağlı olarak gençlerin çok kullandığı sosyal medya uygulamalarındaki imla hataları, kısaltmalar ve yanlış kullanımlar yoluyla Türkçenin yozlaşmasının önüne geçmektir. Projemizde kendi geliştirdiğimiz bir yazılım ile yazılan metinlerdeki Türkçe yazım yanlışlarının, Türkçesi varken gereksiz kullanılan yabancı kelimelerin bulunmasını ve eksik veya hatalı Türkçe kullanımının düzeltilmesini amaçlanmaktadır. Bu sayede gençler arasında Türkçe kullanımının yozlaşmasının önüne geçmeyi ve Türkçenin nitelikli kullanılmasını sağlamayı hedeflemekteyiz.
Giriş :
Dil, insanların iletişimindeki en temel unsurdur. İletişim konusunda problemler yaşayan toplulukların kültür, sanat ve bilim alanında başarılı olmaları beklenemez. Bu nedenle dilin düzgün kullanımına önem verilmelidir. Bu konuda Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk: “Türk demek dil demektir. Ulusallığın çok belirgin özelliklerinden birisi dildir. Türk ulusundanım diyen insanlar, her şeyden önce ve ne olursa olsun Türkçe konuşmalıdır. Türkçe konuşmayan bir insan, Türk ekinine, topluluğuna bağlılığını öne sürerse buna inanmak doğru olmaz.” demiştir. (dergipark.org.tr) Buna karşın diller zaman içinde büyük bozulmalara uğramıştır. Buna verebileceğimiz en büyük örnek günümüz gençleri arasında yaygın olan bozuk Türkçe kullanımıdır. Özellikle sosyal medya uygulamalarında, kullanıcıların birbirleriyle sohbetleri esnasında kullandıkları terimler, kısaltmalar Türkçeye büyük zarar vermektedir. (Çelikel, 2018)
Dilimiz, son zamanlarda yabancı dillerin istilası altındadır. Yine Gazi Mustafa Kemal Atatürk bu konu hakkında “Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.” demiştir. (dergipark.org.tr)
Türkçenin, sanal ortamda da bu kirlilikten kurtulması için yapay zeka çalışmalarının bir alt dalı olan doğal dil işleme yöntemini kullanarak bir program tasarladık. Doğal dil işleme; en geniş kapsamıyla Türkçe, İngilizce gibi doğal dillerdeki metinlerin, ses dalgalarının bilgisayar tarafından algılanarak yazılım programında çözümlenmesi ve bilgisayar ortamına aktarılmasıdır. Herkesin bildiği üzere, doğal dil insanların iletişim kurması ve hayatta kalması için kullanılan en temel özelliklerden biridir. (Cerebro, medium.com, 2018)
Yöntem
Doğal Dil İşleme Nedir?
Doğal dil işleme; en geniş kapsamıyla Türkçe, İngilizce gibi doğal dillerdeki metinlerin, ses dalgalarının bilgisayar tarafından algılanarak yazılım programında çözümlenmesi ve bilgisayar ortamına aktarılmasıdır. (Cerebro, medium.com, 2018)
Doğal Dil İşleme Nerelerde Kullanılır?
Doğal dil işleme şu alanlarda kullanılabilir:
- Metin içeriğinin olumlu / olumsuz olup olmadığı çıkarır.
- Metinde aynı şeyden(kişi/nesne) birden fazla kullanılmasının tespitini yapar.
- Çok anlamlı, eş sesli kelimelerin, cümle içerisinde hangi anlamında kullanıldığının belirlenmesini sağlar.
- Metni parçalara bölüp ayrıştırır.
- Bir dilden, başka bir dile çevirir.
- Metnin içerisinden bilgi çıkarır. (Dayıbaşı, 2016)
Python Nedir?
Python, nesne yönelimli, yorumlamalı, bilimsel ve etkileşimli yüksek seviyeli bir programlama dilidir. Girintilere dayalı basit sözdizimi, dilin öğrenilmesini ve akılda kalmasını kolaylaştırır. Bu da ona söz diziminin ayrıntıları ile vakit yitirmeden programlama yapılmaya başlanabilen bir dil olma özelliği kazandırır. (Soytürk)
Zemberek Nedir?
Zemberek, açık kodlu Türkçe doğal dil işleme kütüphanesi ve OpenOffice eklentisidir. Tamamen Java ile geliştirilen kütüphane, yazım denetimi, hatalı kelimeler için öneri, heceleme, deascifier, hatalı kodlama temizleme gibi fonksiyonlara sahiptir. (türkçebilgi.com)
Sosyal Medyanın Türkçe Üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir?
Sosyal medyanın Türkçe üzerindeki en olumsuz etkilerinden birisi Türkçe harflerin kullanımında başlayan özensizlik, Türkçesi olan terimlerin bile İngilizcelerini kullanma özentisine dönüşmektir (Öner, 2006:257). Bazı dillerdeki karakterlerin elektronik posta adreslerinde kullanılamaması, İngilizce karşısında bu dillerin durumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Örneğin Türkçede “ç,ş,ğ,ü” harfleri ile Fransızcadaki “é,à ê” harfleri gibi (Tarcan, 2006:6). Bu durum, birçok dilin internet aracılığı ile İngilizcenin baskısı altında olduğunu ortaya koymaktadır.
Projeyi nasıl Geliştirdik?
Projemizin ilk basamağı “Mesajlaşırken veya sosyal medya uygulamalarında Türkçeyi nasıl daha iyi kullanabiliriz?” sorusuyla başladı. Konuyla ilgili internet üzerinden alan yazım taraması yapıldı. Araştırmalarımız sonucunda belirlenen problem: “İnsanların ve daha çok gençlerin düzgün Türkçe kullanımını nasıl sağlayabiliriz?” olarak belirlendi. Bunun için metin içindeki kelimeleri tarayıp yazım kontrolü yapan, Türkçe olmayan kelimeler için Türkçe karşılığını öneren bir program geliştirdik. Projemizin ana 3 işlevi vardır:
1)Normalleştirme:
Cümlelerdeki yanlış Türkçe kullanımlarını tespit edip düzeltir.
ÖRNEĞİN:
Normalleştirmeden Önce:
“Tmm, yarin havuza giricem ve aksama kadar yaticam :)”
Normalleştirdikten Sonra:
“Tamam, yarın havuza gireceğim ve akşama kadar yatacağım :)”
Normalleştirmeden Önce:
“ah aynen ya annemde fark ettı siz evinizden cıkmayın diyo”
Normalleştirmeden Sonra:
“ Ah aynen ya annem de fark etti siz evinizden çıkmayın diyor “
Ekran Görüntüsü 1 : Normalleştirme işleminden önce ve sonra metin.
2)Türkçesi Varken:
Kelimelerin yabancı kökenli olup olmadığını belirleyerek Türkçelerini önerir.
Örneğin: “Dosyaları antetli kağıtlara yazdık. “
“Site için link gönderdim. “
Cümleleri için programımız kırmızı yazılan kelimeler yerine alttaki kelimelerle değiştirilebileceğini önerir.
- Antetli : başlıklı
- Link : bağlantı
- Link : ilişim
Ekran Görüntüsü 2 : Türkçesi Varken özelliği kullanıldıktan sonra metin içindeki yabancı kelimeler bulunup Türkçe karşılıkları öneriliyor.
3)Yazım Kontrolü:
Türkçe yazım kural hatalarını tespit edip öneriler sunar.
Örneğin: “Hoca bu günde pekçok ödev verdi.”
Cümlesi için programımız
- Bu günde : bugün de
- Pekçok : pek çok
Ekran Görüntüsü 3 : Yazım Kontrolü Sonrasında yanlış yazılmış kelimeler belirtilip doğru olabilecek kelimeler öneriliyor.
Bulgular
Projeyi tamamladıktan sonra ilk olarak arkadaşlarımız üzerinde denedik. Türkçelerinin nasıl bir gelişim gösterdiğini not ederek takip ettik. Ve gözlemlerimiz sonucunda arkadaşlarımızın Türkçesinde olumlu yönde gelişim olduğunu gördük.
Sonuç ve Tartışma
Geliştirdiğimiz uygulama yoluyla Türkçe kullanımındaki sıklıkla yapılan hataların giderilmesini, sosyal medya ve teknoloji yoluyla Türkçeye verilen zararın en aza indirilmesini sağlamış olduk.
Öneriler
Aynı özellikleri taşıyan ve Android, IOS gibi farklı işletim sistemlerinde çalışabilen yerleşik bir klavye uygulaması yapılabilir. Bu klavye bazı mesajlaşma uygulamalarına eklenerek gençler arasında kullanımı yaygınlaştırılabilir.
Kaynakça
Cerebro. (2018, 03 26). medium.com. 01 09, 2020 tarihinde medium.com: https://medium.com/t%C3%BCrkiye/do%C4%9Fal-dil-i%CC%87%C5%9Fleme-rehberi-2c4c41260f74 adresinden alındı
Cerebro. (2018, 03 26). medium.com. 01 13, 2020 tarihinde medium.com: https://medium.com/t%C3%BCrkiye/do%C4%9Fal-dil-i%CC%87%C5%9Fleme-rehberi-2c4c41260f74 adresinden alındı
Çelikel, S. (2018, 07 25). blog.milliyet.com.tr. 01 07, 2020 tarihinde blog.milliyet.com.tr: http://blog.milliyet.com.tr/internet-argosu-ve-sosyal-medya-kullanma-aliskanliklarinin-genclerin-sozlu-dilleri-uzerindeki-etkisi/Blog/?BlogNo=591613 adresinden alındı
Dayıbaşı, O. (2016, 03 27). medium.com. 01 09, 2020 tarihinde medium.com: https://medium.com/algorithms-data-structures/do%C4%9Fal-dil-i%CC%87%C5%9Fleme-nlp-nin-uygulamalarda-kullan%C4%B1m-alanlar%C4%B1-792e4aac87bd adresinden alındı
dergipark.org.tr. (tarih yok). 01 09, 2020 tarihinde dergipark.org.tr: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/207209 adresinden alındı
Soytürk, Z. (tarih yok). mediaclick.com.tr. 01 13, 2020 tarihinde mediaclick.com.tr: https://www.mediaclick.com.tr/blog/python-nedir adresinden alındı
türkçebilgi.com. (tarih yok). 01 09, 2020 tarihinde türkçebilgi.com: https://www.turkcebilgi.com/zemberek_(yaz%C4%B1l%C4%B1m) adresinden alındı
Sitemizden Tr: Türkçe Rehberi gibi TUBİTAK proje yarışmasına katılmış, bölge sergisine çağrılmış, bu yarışmalarda derece almış projelerimizi paylaşacağız. Benzer proje örneklerini ve doğal dil çalışma ile ilgili yazıları okuyabilirsiniz. Sizlerde projemiz hakkındaki düşünce, görüş ve önerilerini yorumlar kısmından bize yazabilirsiniz.
[…] TR: Türkçe Rehberi […]