TUBİTAK Örnek Projeleri : Oyunların Kuşaklar Arasındaki Değişimi

TÜBİTAK Liseler Arası Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında hazırlanan “Sosyoloji” projesini sizlerle paylaşıyoruz. Tubitak proje örnekleri arayanlar için sitemizde buna benzer birçok TUBİTAK örnek projeleri bulabilirsiniz.

 

TUBİTAK ÖRNEK PROJELERİ

Projenin Alanı 

Sosyoloji

Proje Adı

OYUNLARIN KUŞAKLAR ARASINDAKİ DEĞİŞİMİ

Projenin Teması 

Kültürel Miras

PROJENİN AMACI

Geleneksel çocuk oyunlarıyla günümüzün çocuk oyunlarının karşılaştırmasını yaparak aradaki farkları tespit etmektir.

Geçmişte ve günümüzde oynanan çocuk oyunlarının çocuklar üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerinibelirleyerek gerekli önlemlerin alınmasını sağlamak.

ÖZET

Oyun sadece çocuklar içindeğil büyükler için debelli kurallarla oynanan eğlenme aracıdır. Bireyler içinde yaşadığı toplumu ve kültürü oyunlar aracılığıyla tanır ve öğrenir. Toplumsal değerler oyunlar aracılığıyla yeni nesillere aktarılır.Araştırmanın amacı geçmişte oynanan çocuk oyunlarıyla günümüzün kuşağının çocuk oyunlarının karşılaştırmasını yaparak benzer ve farklı yönlerini tespit etmektir.Gediz örnekleminde tesadüfen belirlenmiş, yaşları 6 ile 17 arasında olan 22 kişiye günümüzde oynadığı oyunlarla ilgili;  25 ile 82 yaşları arasında olan 23 kişiye de çocukluğunda oynadığı oyunlarla ilgili görüşme formu uygulanmıştır. Katılımcıların verdiği cevaplar istatistiksel olarak analiz edilmiştir.

Geçmişte ve günümüzde oynanan çocuk oyunları arasında anlamlı farklılıkların olduğu görülmüştür. Eskiden çocuklar boş zamanlarının büyük çoğunluğunu sokakta arkadaşlarıyla oynarkengünümüzde çocuklar boş zamanlarını telefon, bilgisayar, tabletle oynayarak geçirdiğini ifade etmiştir.Günümüzde oyun çeşidi artmasına rağmen bu oyunlarındijital oyunlar ağırlıklı olduğu görülmüştür.

Eskiden sokak aralarında arkadaş gruplarıyla oynanan oyunların yerine günümüzde kapalı alanda bireysel olarak oynanan oyunlar yer almıştır.

Eskiden çocuklar oyuncaklarınıkendisiyaparken günümüzde çocukların oyuncakları satın alınarak temin edilmektedir.

Geleneksel çocuk oyunları toplumsal kültürü yansıtma, yaşatma işlevini sahipken günümüzde çocukların oynadığı dijital oyunların büyük bir kısmı küresel eksenli olup toplumsal kültüre zarar verdiği görülmüştür.

 

Anahtar Kelimeler

Oyun, geleneksel, dijital,kültürel, değer, oyuncak

 

GİRİŞ

 Oyun çocuklar için en büyük eğlenme aracıdır.Çocuklar oyunla hem eğlenir hem öğrenir.Oyunlar çocuklar için olduğu kadar büyükler için de vazgeçilmez eğlence aracıdır. Oyun bebeklikte başlar ömür boyu devam eder.

Oyun çocukların dilidir.Oyununkültürel,sosyolojik,kişisel bir çok yönü vardır. Çocuklar oyunlar sayesinde çevresinialgılar,büyüklerini taklit eder paylaşmayı,kaybetmeyi,rekabeti,işbölümünü,örgütlenmeyi,sevinmeyi, üzülmeyi öğrenir.Çocukları anlamanın, onlarla iletişim kurmanın, onların dünyasını paylaşmanın pek çok yolu vardır. Oyun, bu yolların en sık kullanılanı, en doğal olanı ve en sağlıklı sonuç verenidir. Oyun, her çocuğun gerçek yaşantısından daha çok benimsediği, daha çok içinde yaşadığı ve mutlu olduğu bir dünyadır (Kadim, 2012).

Montessori, oyunu; çocuğun çevreye uyum sağlamasında önemli yere sahip olan, onlar için bir iş ve mutluluk kaynağı oluşturan, eğitim değeri yüksek etkinlikler olarak görmekte, Freud ise, oyunu; çocukların sosyal olgunluğa ulaşmalarında ve kendi öz benliklerini bulmalarında yardımcı olan bir etkinlik olarak tanımlamaktadır.

Piaget, çocukların dış dünyadan aldıkları uyaranları ayrıştırarak benimseyebilmelerini sağlayan tek yol olarak oyunu görmekte ve ona göre oyun, bir uyumdur. Gross’a göre ise oyun, bir pratik olduğu ve yetişkinler ilerde karşılaşacağı davranış biçimlerini oyunla elde ettiğini savunmuştur (Cinel, 2006).

Çocuklar oyunla yaparak ve yaşayarak öğrenir.Oyun oynayan çocuk aynı anda bir çok davranışı öğrenir.Çocuklar oyun sayesinde içinde bulunduğu toplumun kültürünü değerlerini önemser.

1989 tarihinde kabul edilen “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme” taraf devletlerce onaylanarak kabul edil­miştir. Sözleşmenin 31. Maddesi 1. Fıkrasında yer alan UNICEF “Taraf devletler çocuğun dinlenme, boş zaman değerlendirme, oynama ve yaşına uygun eğlencede (etkinliklerinde) bulunma, kültürel ve sanatsal yaşama serbestçe katılma hakkı tanırlar.” ibaresi ile sözleşmeyi imzalamış olan devletler çocu­ğun oyun hakkını koruma altına almışlardır.(UNİCEF)

Oyun, çocukların dünyasının ayrılmaz bir parçasıdır. Bu yönü ile geleneksel anlamda sokak oyunları çocukların sosyal yaşamlarının bir parçasıdır. Fiziksel ve sosyal anlamda çocukların gelişimlerine katkıda bulunmaktadır. Diğer yandan, özellikle internet ve mobil teknolojilerin söz sahibi olduğu günümüz dijital dünyasındaki oyunlara özellikle fiziksel ve sosyal yönden eleştiriler getirilmektedir. Bağımlılık gibi çok önemli bir sorunu da beraberinde taşıyan bu tür oyunlara getirilen en önemli eleştirilerden bazıları da geleneksel oyunlara oranla bu oyunların çocukların fiziksel, zihinsel ve sosyal gelişimlerini olumsuz etkilemesidir. (4)

Eskiden sokak aralarında top oynayan sek sek oynayan vb. oyunlar oynayan çocukların yerine günümüzde bilgisayar akıllı telefon tablet oynayan çocuklar yer almıştır.Dijital oyunlar günümüzde gün geçtikçe artmaktadır.Aileler çocuklarını kontrol etmekte zorlanmaktadır. Dijital oyunlar birçok ülke için ekonomik rant haline gelmiştir. Bu oyunlar sadece çocuklar değil herkes tarafından oynanır hale gelmiştir. Teknolojiyle birlikte oyunların türleri,oyuncusayısı,oynanmasüresi,oyuncağıntürü,oynanma mekanı da değişmiştir.

Bu araştırmanın ilk bölümünde çocuk oyunlarının özelliği geleneksel ve günümüzün oyunlarının genelözellikleri aradaki farklar ortaya konmuştur.İkinci bölümde günümüzün çocuklarıyla eski kuşaklardaki çocukların oyunlarını karşılaştırmak için görüşme sonuçları analiz edilerek tablolarla karşılaştırılmıştır. Son bölümde sonuç ve öneriler yer almıştır.

Oyun ve Oyunların Çocuklar Üzerindeki Etkisi

Oyun yoluyla çocuk zekâsını kullan­mayı öğrenir, dünyayı ve çevreyi keşfeder, bilgi edi­nir, merak duygusunu tatmin eder, mantık yürütmeyi ve seçim yapmayı öğrenir.Oyun, çocuğa araştır­ma, nesneleri tanıma ve sorun çözme olanağı tanır. Bu yolla çocuk, büyüklük, şekil, renk, boyut, ağırlık gibi çok sayıda kavramı öğrenir. Bunun yanı sıra eşleştirme, sıralama, analiz, sentez ve problem çözme gibi zihinsel işlemleri gerçekleştirir.

 

  A.1.  GÜNÜMÜZÜN ÇOCUK OYUNLARI

Bazı kaynaklarda 1996-1997 yılı doğumluları kapsasa da güncel kaynaklara göre 200 yılından itibaren dünyaya gelmiş bireylerin oluşturduğu nesle Z kuşağı deniliyor.Tamamıyla teknolojininhakimolduğu bu çağda çağda doğmuş olmaları sebebiyle teknolojiyle oldukça iç içe yaşayan bu jenerasyona “internet kuşağı” adı da veriliyor.(10)

Z kuşağı teknolojiyle iç içedir oyunları bilgisayar tablet ve akıllı telefon gibi araçlardır.Sosyal medyayı etkili kullanır.Bir çok bilimsel araştırmaya göre dijital oyunların çocukları olumsuz yönde etkilediğini, yalnızlaştırdığı intihara kadar sürüklediği ileri sürülmüştür.

Değişen küreselleşen dünyada çocuğun da oyunları da değişime uğramıştır günümüzde bilgisayar teknolojisinin gelişmesisonucunda geleneksel çocuk oyunlarının unutulmasına neden olmuştur. Günümüzde çocuklar daha çok akıllı telefon,bilgisayar ve tabletlerle oynamaktadır.Teknolojinin gelişmesiyle oyuncak çeşidinde artış olmuştur.Bu da çocuklara hazırcılığa alıştırmıştır.Günümüzün oyunları hazır elektronik araçlarla oynanır çocukların bedensel sosyal gelişimini olumsuz yönde etkiler.Oyunlar genelde yalnız oynanır.(10)

 

A.2.GELENEKSEL ÇOCUK OYUNLARI

Bir toplumda oynanan oyunlar o toplumun kültürünü yansıtır.Kuşaktan kuşağa aktarılan bu oyunlara geleneksel oyunlara geleneksel oyunlar adı verilir.Eskiden çocuklar geleneksel oyunları oynarlar,oyuncaklarını kendisi yapardı bu da onların yaparak yaşayarak öğrenmesini sağlıyordu.Geleneksel oyunlar doğal malzemelerle oynanır.Oyunlar genelde toplu oynanır,Oyunlar sokakta dışarıda oynanır,oyunlarda genellikle tekerleme söylenip ebe olunur,oyunlar çocukların bedensel, ruhsal sosyal gelişimini sağlar.

Geleneksel Oyunların Bazıları aşağıda verilmiştir:

Körebe, yakan top, bezirgan başı,çelikçomak,saklambaç,üç taş, yağ satarım bal satarım,aslan kaç tazı tut,istop vb.Eskiden Türkler tarafından oynanan oyunlarçocuklar tarafından bazen oynanmaktadır.Bunlartopaç,bez bebek gibi oyunlardır.Ayrıca güreş,atyarışı,cirit oyunları oynanır(10).

 

A.3.GEDİZ’DE ÇOCUK OYUNLARI

Kökleri yüzyıllara dayanan her biri Türk kültürünün bir örneği olan çocuk oyunları, yurdun dört köşesinde olduğu gibi Gediz’de de keyifle oynanırdı.

Unutulmaya yüz tutmuş bu klasik oyunlar çocukların ruhsal ve bedensel gelişimlerini destekleyip geliştirmekle kalmaz,üretkenlik,arkadaşlık duygusuyla birlikte iş yapma becerisi ve başarı arzusu  gibi duyguların da gelişmesini sağlar.Ancak iletişim teknolojisindeki son gelişmeler,kent yaşamının  yoğun iş trafiği yapay oyuncakların çokluğu,oyun alanlarının sınırlı olması gibi nedenler çocukların evlerinde yaşamaya mahkum etmiştir.(11)

Gedizde Geleneksel Çocuk Oyunlarının Bazıları aşağıda verilmiştir:

1.Çorlu                   10.Saklambaç         19.Çelik çomak

2.Dokuz Kiremit    11.İstop                   20.Sek sek

3.Avık(Kemik) Oyunu                          12.Birdir bir21.Topaç çevirme

4.Ayak ayak üstü13.Sobe                   22.Uzun eşek

5.Fırında ekmek pişirme oyunu            14.Çember çevirme  23.Üç taş beş taş

6.Gazoz Kapağı Oyunu                        15.Evcilik                 24.Sessiz sinema

7.İlaç(Bilye) Oyunu                              16.Yüzük oyunu        25.Asıl çek oyunu

8.Ayakçel oyunu                                   17.Elim sende26.

9.Zambur zumbur dayı zanaatın ne?    18.Köşe Kapmaca

Gediz’de Geleneksel Çocuk Oyuncakları

Söğüt dalından flüt

Patlangaç

Kızak

Sapan

Tahtadan araba

Çorlu:3-5 kişinin taşlarla oynadığı çocuk oyunudur.Bu oyunda amaç,oyuncunun elindeki taşla hedef taşı vurmasına karşılık ebenin vurulup yerinden fırlayan taşı tekrar hedef noktasına dikip hedefi vuran oyuncuya taşını alıp yerine ulaşmadan yakalamaya çalışmak.

Kazık Oyunu: Bu oyun kış aylarında ya da yağmurdan sonra toprağın iyice çamurlaştığı zamanlarda oynanır.Oyun toprağa saplanmış bir kazığın  başka bir kazıkla yerinden çıkarılması esasına dayanır.

Avık(Kemik) Oyunu:Gediz’de henüz elektriğin gelmediği yıllarda gece oynanan bir oyundur.Oyunun temeli havaya fırlatılan bir çene kemiğinin oyuncular tarafından aranıp bulunmasına dayanır.(11)

 

B.1. Yöntem ve Örneklem

Gediz örnekleminde farklı kuşakların oyunlarını anlamak ve aralarındaki farkı anlamaya yönelik bir çalışmadır.Önce konuyla ilgili önceden yapılmış çalışmalar incelenmiş, Gediz’deki yerel kaynaklararaştırılıp incelenmiştir. Bu çalışma için nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Gediz örnekleminde tesadüfen belirlenmiş, yaşları 6 ile 17 arasında olan 22 kişiye günümüzde oynadığı oyunlarla ilgili;25 ile 82yaşları arasında olan 23 kişiye de çocukluğunda oynadığı oyunlarla ilgili görüşme formu uygulanmıştır.Görüşme formu uygulanmadan önce katılımcılardan izni doğrultusunda randevu alınmıştır. Yaşı küçük olan çocuklar için ve okuma yazma bilmeyen katılımcılar için ebeveynlerinin ve yakınlarınınyardımıyla görüşme gerçekleşmiştir.Görüşme soruları yaş ve cinsiyeti belirten iki demografik soru hariç  6 ve17 yaş arası çocuklar için 6 , 25 ve 82 yaşındaki yetişkinler için 7 sorudan ibarettir. Görüşme soruları daha önceden yapılmış benzer çalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır.Görüşme sonunda katılımcıların verdiği cevaplar istatistiksel olarak analiz edilmiştir.

 

İş-zaman çizelgesi

İşin tanımı	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Ocak
Literatür tarama	X	X	X	X		X	X
Arazi çalışması								X
Verilerin toplanması ve analizi									X
Proje raporu									X	X

 

B.2.Araştırmanın Hipotezi

1. Eski kuşaklarda oynanan çocuk oyunlarıyla günümüzün oyunları birbirinden farklıdır.
2. Geçmişte oynanan çocuk oyunları eğitici ve öğretici işleve sahiptir.
3. Toplumsal yapıdaki değişimler çocukların oynadığı oyunların da yapısını işlevini değiştirmiştir.

 

B.3.Çalışma Konusu ve Benzer Konularda Yapılan Çalışmalar

1. Aysel ARSLAN Geçmişten Günümüze Uzanan Süreçte Oyun ve Oyuncaklardaki Farklılaşmanın İncelenmesi (Sivas İli Örneklemi)
2. Handen Asude BaşalGeçmiş Yıllarda Türkiye’de Çocuklar Tarafından Oynanan Çocuk Oyunları Eğitim fakültesi Dergisi Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi
3. Hediye PEKMEZCİ, Hava ÖZKANOyun ve Oyuncağın Çocuk sağlığına EtkisiAtatürk Üniversitesi sağlık Bilimleri Enstitüsü

BULGULAR

Tablo:1 Araştırmaya Katılanların sayısı

Cinsiyet	Eski Kuşak	Yeni Kuşak
Kız	13	11
Erkek	10	11
Toplam	23	22

 

Çalışma grubunu Eski kuşak olarak yaşları 6 ile 16 arasında olan 13 kız 10 erkek toplam 23 kişiyle, günümüzün kuşağı olarak da yaşaları 25 ile 82 arasında olan 19 kız 16 erkek  toplam 35 kişi olarak oluşturulmuştur.

 

 Tablo: 2 Boş zamanlarınızı nasıl geçiriyorsunuz?(Şimdiki Kuşak)

Verilen Cevap	f	%	Verilen Cevap	f	%
Telefon,bilgisayar,tablet	16	72,8	Uyumak, dinlenmek	1	4,6
Kitap okumak	2	9,1	Spor yaparım	2	9,1
Müzik Dinlemek	2	9,1	Bisiklet	2	9,1
Resim çizmek	1	4,6	Ailemle	1	4,6
Gitar çalmak	2	9,1	Dinlenerek	3	13,6
Satranç	1	4,6	Tenis Oynayarak	1	4,6
Sokak oyunu	4	13,6	Akraba ziyareti	1	4,6
Ders çalışarak	3	13,6	Arkadaşlarımla	3	13,6
Dışarı çıkmak gezmek	2	9,1	Tv, film,dizi	5	22,7
Futbol,basketbol,voleybol vb.

  

Tablo 3:Boş zamanlarınızı nasıl geçiriyorsunuz?(Eski Kuşak)

Verilen Cevaplar	f	%
Arkadaşlarımla	5	21,8
TV izleme	3	13
Çamaşıra giderek	1	4,3
Harman	3	13
Tarla bahçeye gitme	4	17,4
Akraba komşu ziyareti	6	26,1
Dışarıda oynarım	19	82,3
Ava gitmek	2	8,7
Hayvan gütme	4	17,4
Top oynamak	6	26,1
Kardeşlerimle ilgilenirdim	1	4,3

 

Günümüzdeki çocuklara boş zamanınızı nasıl geçiriyorsunuz sorusu sorulduğunda %72,8 telefon, bilgisayar ve tabletle %13,62 sı ise sokakta oynayarak cevabını vermiştir. Yetişkinlere çocukken boş zamanlarınızı nasıl değerlendiriyordunuz? Sorusuna  %82,si dışarılarda oynardım cevabını vermişlerdir.

Günümüzde çocuklara hangi oyunları oynuyorsunuz sorusu sorulduğunda çoğu bilgisayar telefon ve tablette oynanan 92 çeşit oyun ortaya çıkmıştır. Teknolojik oyunlarda cinsiyet farkı çok belirgin olmamakla beraber Barbi bebek oyunları, yemek oyunları kızların tercih ettiği oyunlarken top araba, Fifa, araba yarışı, silah oyunları daha çok erkeklerin tercih ettiği oyunlar olarak görülmektedir.(Tablo4)

Geçmiş kuşaktaki katılımcılara çocukluğunuzda hangi oyunları oynardınız? Sorusu karşısında 54 çeşit oyun ismi ortaya çıktı. Cinsiyete göre bakıldığında ip atlama, kutu kutu pense, evcilik, körebe, sek sek kızlarda daha çok oynanırken top, futbol, uçurtma, topaç, uzun eşek, misket, sapan, tahta kılıç, kızak gibi oyunların erkeklerde daha çok oynandığı görülmüştür.(Tablo 5)

  

Tablo4: Hangi Oyunları Oynuyorsunuz?

Sıra	Oynanan Oyun	Kız	Erkek	Top	%	Sıra	Oyun	Kız	Erkek	Top	%	Sayı	Oyun	Kız	Erkek	Topl	%
1	Bilgisayar telefon tablet	9	8	17	77,3	32	My cafe	1	1	2	9,1	63	Hero Man	0	2	2	9,1
2	ApexLegends	1	0	1	4,5	33	Forza	0	1	1	4,5	64	TheForest	1	0	1	4,5
3	PUBG Mobile	0	2	2	9,1	34	Zeka oyunları	2	1	3	13,6	65	Minecraft	1	0	1	4,5
4	NBA	1	0	1	4,5	35	RocketLeague	0	1	1	9,1	66	Counter	1	1	2	9,1
5	Çivili futbol	0	1	1	4,5	36	Call Of Duty	1	1	2	9,1	67	Badmantion	0	1	1	4,5
6	Tenis	1	1	2	9,1	37	Cities of Skylines	1	2	3	13,6	68	Yemek oyunu	3	0	3	13,6
7	League of Legends	1	1	2	9,1	38	Pes 20	1	0	1	4,5	69	Top	2	4	6	27,3
8	Voleybol	1	2	3	13,6	39	World of Tanks	2	2	4	18,2	70	Lopse	1	0	1	4,5
9	Masa tenisi	1	0	1	4,5	40	Araba yarışı	0	2	2	9,1	71	SandBalls	0	1	1	4,5
10	FM 2020	0	1	1	4,5	41	Fifa 18	1	1	2	9,1	72	Slime Oyunu	2	0	2	9,1
11	BingBang	1	1	2	9,1	42	Beş taş	2	2	4	18,2	73	Tom Altın peşinde	3	0	3	13,6
12	Dart	2	1	3	13,6	43	GTA San Andreas	0	2	2	9,1	74	Abaküs	2	1	3	13,6
13	Basketbol	0	1	1	4,5	44	Hitman	1	0	1	4,5	75	Flyfall	0	1	1	4,5
14	İsim şehir	2	0	2	9,1	45	GTA Vicecity	2	1	3	13,6	76	4 ball	0	1	1	4,5
15	Savaş aksiyon	0	2	2	9,1	46	GTA Türk	0	1	1	4,5	77	BFF	1	0	1	4,5
16	Kelime oyunları	1	1	2	9,1	47	Brawl Stars	1	0	1	4,5	78	Vampir	0	3	3	13,6
17	Fornite	1	0	1	4,5	48	Roblox	1	0	1	4,5	79	Kolye	3	0	3	13,6
18	Cundy	2	0	2	9,1	49	Saklambaç	3	0	3	13,6	80	Turbo Stars	0	1	1	4,5
19	Sudoku	1	1	2	9,1	50	Zula	1	1	2	9,1	81	Beat Roller	1	1	2	9,1
20	Uno	1	1	2	9,1	51	Wichere 3	1	1	2	9,1	82	SubwaySurfers	1	0	1	4,5
21	Kızma birader	1	1	2	9,1	52	Dedektif	0	2	2	9,1	83	Clashroyal	0	2	2	9,1
22	Tabu	0	1	1	4,5	53	Körebe	1	1	2	9,1	84	Datca  life	1	0	1	4,5
23	Clash of Clans	1	1	2	9,1	54	Yerden yüksek	1	0	1	4,5	85	Half life	0	1	1	4,5
24	Kutu Oyunları	1	0	1	4,5	55	İstop	2	1	3	13,6	86	9 taş	1	0	1	4,5
25	Futbol	2	4	6	27,3	56	Barbie bebek	4	0	4	18,2	87	Tank Stars	0	2	2	9,1
26	Telefonda Okey 101	0	2	2	9,1	57	NSS	1	1	2	9,1	88	PianoTiles	1	1	2	9,1
27	Yakan top	1	1	2	9,1	58	HelixJump	1	1	2	9,1	89	Hearts of iron 4	0	2	2	9,1
28	Kum çamur	3	0	3	13,6	59	PartyPanic	1	2	3	13,6	90	Dragon City	0	2	2	9,1
29	Araba	0	3	3	13,6	60	Yakalambaç	2	2	4	18,2	91	FIFA mobile	1	2	3	13,6
30	Bebek	3	1	4	18,2	61	İp atlama	1	1	2	9,1	92	Pes Mobile	0	1	1	4,5
31	Tavla	1	2	3	13,6	62	Sek sek	2	0	2	9,1

  

Tablo5: Çocukluğunuzda Hangi Oyunları Oynardınız?

Sıra No	Verilen Cevaplar	Kız	Erkek	Topl	%	Sıra No	Verilen Cevaplar	Kız	Erkek	Topl	%
1	Saklambaç	3	1	4	17,4	28	İpten salıncak	3	2	5	21,7
2	Körebe	5	2	7	30,4	29	Yağ satarım bal satarım	3	1	4	17,4
3	Yakan top	3	2	5	21,7	30	Misket	0	3	3	13,0
4	Evcilik	7	2	9	39,1	31	9 Kiremit	3	2	5	21,7
5	Sek sek	4	1	5	21,7	32	3 taş	2	1	3	13,0
6	5 taş	5	1	6	26,1	33	Ebeleme	2	1		13,0
7	Koşu yarışı	1	3	4	17,4	34	Ağaç kapmaca	2	1	3	13,0
8	Birdir bir	1	3	4	17,4	35	Eski minder	2	1	3	13,0
9	Tavşan kaç tazı tut	0	1	1	4,3	36	Bezirgan Başı	2	0	2	8,7
10	Bilye	0	3	3	13,0	37	Ortada sıçan	3	1	4	17,4
11	Hımbıl	1	2	3	13,0	38	Köşe Kapmaca	1	0	1	4,3
12	Futbol	0	6	6	26,1	39	Tahtadan ok	0	2	2	8,7
13	Top	2	7	9	39,1	40	Topaç	0	4	4	17,4
14	Avık(kemik) oyunu	2	1	3	13,0	41	İstop	2	2	4	17,4
15	Uçurtma	0	3	3	13,0	42	Karpuz Araba	0	2	2	8,7
16	Atari	1	1	2	8,7	43	Tahta kılıç	0	1	1	4,3
17	Kızak	0	3	3	13,0	44	Sapan	0	3	3	13,0
18	Çengel Çevirme	1	2	3	13,0	45	Yerden Yüksek	2	0	2	8,7
19	Amiral battı	0	1	1	4,3	46	Çorlu oyunu	1	1	2	8,7
20	Çam kozalakları	1	1	2	8,7	47	Uzun eşek	1	4	5	21,7
21	Kutu kutu pense	6	0	6	26,1	48	Halat	1	2	3	13,0
22	ip atlama	8	1	9	39,1	49	Haritadan yer bulmaca	1	1	2	8,7
23	Gazoz kapağı	0	1	1	4,3	50	İp şekillendirmece	2	1	3	13,0
24	Halka Çevirme	1	3	4	17,4	51	İsim Şehir	2	1	3	13,0
25	Mendil kapmaca	1	3	4	17,4	52	El el üstünde	2	0	2	8,7
26	Elim elim  ebildek	2	0	2	8,7	53	Yüzük Oyunu	1	1	2	8,7
27	Çelik çomak	2	4	6	26,1	54	Ebelemecedevelemece	2	1	3	13,0

 

Günümüzdeki çocuklara oyun arkadaşlarınız kimlerdir? Sorusunu sorduğumuza %36,4’ü internetteki arkadaşlarım %31,9’u sokaktaki arkadaşlarım %22,7’ si sanal arkadaşlar, %13,6’sı okuldaki arkadaşlarım cevabını vermiştir.

Yetişkinlere çocukluğunuzda oyun arkadaşlarınız kimlerdi sorusuna  %65,20’si sokaktaki arkadaşlarım,%17,4’ü kardeşlerim,%13’ü akrabalarım cevabı verilmiştir.

Tablo6:Oyun Arkadaşlarınız kimlerdir?

Günümüzdeki Çocukların Oyun Arkadaşları				Yetişkinlerin Çocukluktaki Oyun Arkadaşları
Verilen Cevap	f	%		Verilen Cevap	f	%
Okuldaki arkadaşlarım	3	13,6		Kardeşim	4	17,4
Sokaktaki arkadaşlarım	7	31,9		Sokaktaki arkadaşlarım	15	65,2
Akrabalarım	2	9,1		Abim	2	8,7
Kardeşim	3	13,6		Kuzenlerim	4	17,4
İnternetteki arkadaşlarım	8	36,4		Annem	1	4,3
Kuzenim	2	9,1		Babam	2	4,3
Annem	1	4,5		Dedem	1	8,7
Kulüp arkadaşlarım	2	9,1		Ninem	1	4,3
Sanal	5	22,7		Akrabalarım	3	13,0
Ailem	2	9,1		Okuldaki arkadaşlarım	2	8,7

 

Oyuncakları nasıl temin ediyorsunuz? Sorusuna Yeni neslin % 77,3 satın alarak,%27,3’ü Play Store’den,%22,7’si’si hediye alarak sahip olduğunu söylerken derken eski neslin %73,9 u kendimiz yapardık% 27,3’ü doğadaki hazır malzemelerden %13’ü satın alırdık cevabını vermiştir.(Tablo 7)

  

Tablo7:Kuşaklara Göre Oyuncakların Temini(Yeni Kuşak)

Verilen Cevaplar	f	%
Satın alma	17	77,3
Kendimiz yapıyoruz.	1	4,5
Hediye	5	22,7
Play Store’den indiriyorum	6	27,3

 

Tablo8:Kuşaklara Göre Oyuncakların temini(Geçmiş kuşaklar)

Verilen Cevaplar	f	%
Doğada bulunan,hazır malzemeler taş toprak çamur, kil, tahta, ağaç	6	27,3
Kendimiz yapardık	17	73,9
Satın alırdık.	3	13

 

Tablo9:Oyun araçlarınız hangileridir?(Yeni Kuşak)

Sıra	f	%	Oyun araçları	f	%
Top	8	36,4	Araba	4	18,2
ip	3	13,6	Hayvan	2	9,1
Telefon	17	77,3	Oyun Konsolu	1	4,5
Bilgisayar	7	31,8	Raket	2	9,1
Tablet	5	22,7	X box	1	4,5
Sahte	1	4,5	Oyuncak silah	1	4,5
Para	1	4,5	Barbie	2	9,1
Dut	2	9,1	Bebek	5	22,7
Kutu	1	4,5	lego	1	4,5
Satranç	2	9,1	Helikopter	1	4,5
Kronometre	1	4,5	Nerf	1	4,5
Bisiklet	2	9,1	Pony	1	4,5
Kart	1	4,5	Peluş	2	9,1
Oyuncak tren	2	9,1

 

 

       Tablo10:Çocukluğunuzdaki oyun araçlarınız nelerdi?

Verilen Cevap	f	%	Verilen Cevap		F	%
Taş	3	13,0	Tahta		2	8,7
Bez bebek	4	17,4	İp		5	2,7
Top	3	13,0	Bebek		3	13,0
Kozalak	2	8,7	Araba		2	8,7
Ağaç	3	13,0	Misket		3	13,0
Kum	4	17,4	Mendil		2	8,7
Topaç	2	8,7	Naylon		3	13,0
Sapan	3	13,0	Yaprak		2	8,7

 

Günümüzdeki çocuklara oyun araçlarınız nelerdi diye sorduğumuzda%77,3ü telefon, %31,8’ibilgisayar %22.7’sitablet, %22,7’si bebek,%18,2’si araba cevabını vermiştir.

Geçmiş kuşaktakilerine çocukluğunuzdaki oyun araçları nelerdi? Sorusuna  %17,4’ ü kum, % 17’4’übez bebek,%13’ü taş,%13’ü ağaç, naylon, misket, bebek sapan cevabını vermişlerdir.

 

Tablo11:Kuşaklar arası Oyun Alanları

Yeni Kuşak				Eski Kuşak
Verilen Cevaplar	f	%		Verilen Cevaplar	f	%
Evin önünde	2	9,1		Sokakta, mahallede	14	60,9
Evde	15	68,2		Boş alanlarda	7	20,0
Parkta	4	18,2		Tarlada, bahçede	5	14,3
Bahçede	3	13,6		Okulda	4	17,4
Okulda	5	22,7		Evde	4	17,4
Sokak, mahalle	6	27,3		Harman yerinde	3	13,0
Spor salonu, halı saha	3	13,6		Kahvehanede	2	8,7
Oyun salonu, internet kafe	4	18,2		Atari Salonu	2	8,7

 

Günümüzdeki çocukların %68,2’si evde,  %27,3’ü sokakta, mahallede %13,6’sı spor salonunda, halı sahada %18,2’si oyun salonu internet kafelerde %18,2’si parkta oynuyoruz cevabını verirken, Yetişkinler ise çocukluğunda %60,9’u sokakta mahallede,%20,0’ı boşalanlarda %17,4’ü okulda %17,4’ü evde,%14,3’ü de tarlada bahçede oynuyorduk cevabını vermiştir.

Yetişkinlere Kendi Çocukluk döneminizle şimdiki çocukların durumlarını karşılaştırınız? Sorusuna verilen katılımcı cevapları:

G1:      Eskiden telefon yoktu hep sokaktaydık,sokaklar daha güvenliydi.

G2:      Şimdiki çocuklar yaratıcılığını kaybetmektedir.

G3:      Eskiden arkadaşlarla oynamak daha eğlenceliydi.

G4:      Eskiden birlik ve beraberlik vardı şimdiki çocuklar sokaklarda oynamıyorlar. Eskiden sıkı dostluk ve arkadaşlık bağları vardı.

G5:      Oyunlar toplu oynanırdı. Şimdi imkanlar daha fazla ama her şey yapay.

G6:      Günümüzde telefon internet yüzünden çocuklar dışarıya çıkamıyor.

G7:      Günümüzde çocuklar her şeyi hazır istiyorlar.Kendileri bir şey yapmak için uğraşmıyorlar.

G8:      Şimdi imkanlar daha iyi her şey var fakat doyumsuzluk var, çocuklar kolay kolay bir şeyi beğenmiyorlar.

G9:      Biz hep sokakta oynardık sokaklar daha kalabalıktı.

G10:    Önceden birlik berberlik vardı oyuncaklarımızı kendimiz yapardık. Şimdiki çocuklar oyuncak beğenmiyorlar.Bir şey fazlalaştıkça değeri de azalıyor.

G11:    Biz boş zamanlarımızda topla oynardık. Kasnaktan pota yapardık şimdiki gibi basketbol potaları oyun sahaları yoktu.

G12:    Şimdi insanlar çocuklarını dışarıya salamıyorlar kötü niyetli insanlar daha fazla.

G13:    Şimdi her türlü imkan var mutlu değiller.

G14:    Telefon geldi sokak bitti. Biz hep sokaktaydık

G15:    Önceden insanlar daha çok köylerde yaşardı şehirlerde çok kalabalık değildi. Şimdiki çocukların oynayacakları güvenli ortam az çocuklarımızı dışarıya salamıyoruz. Biz önceden hep dışardaydık.

G16:    Önceden çocuklar daha becerikliydi her şeyi kendi yapıyordu.

G17:    Şimdi imkanlar daha iyi biz oyuncak bulamazdık kendimiz yapardık

G18:    Şimdikiçocuklar teknolojiyle büyüdüğü içintelefon ve tabletle vakit geçiriyorlar ancak biz çoğu zaman dışarıda oyun oynayarak geçirirdik.

G19:    Arkadaşlık vardı, birlik vardı doğayla iç içeydik. Şimdikiler odadan dışarıya çıkmıyorlar.

G20:    Biz köyde yaşadık küçükken annemiz babamız tarlaya harmana giderdi bizleri evin yaşlıları bakardı. Yaşlıların başında bir çok çocuk olduğu için bizi sokakta oyalarlardı.        Tarlayabahçeye giderdik oralarda oynardık. Hep dışardaydık sadece kışın eve girerdik.

G21:Teknoloji yoktu. İnsanlar daha yaratıcıydı. Şimdi her şey yapay durumda.

G22:Eskiden sokaklar tehlikeli değildi. Trafik yoktu çocuklar her yerde oynayabiliyorlardı.

G23:Eskiden bizi dedelerimiz ninelerimiz ebelerimiz bakardı onların masallarıyla oyunlarıyla vakit geçirirdik. Şimdi biz erkek bayan çalıştığımız için çocuklarımız için bakıcı tutuyoruz küçük yaştan itibaren kreşe gönderiyoruz. Eskiden anaokulu falan yoktu olsa da bizim oralarda yoktu.

 

 

C.2. SONUÇ ÖZETİ

1. Günümüzdeki çocukların %72,8’i boş zamanlarını telefon, bilgisayar ve tabletle geçirmiştir.Yetişkinlerin %82’si çocukluğunda boş zamanlarını dışarıda oyun oynayarak geçirmiştir. Geçmişte çocuklar doğayla iç içeyken günümüzdeki çocuklar teknoloji bağımlısı olarak görülmektedir.
2. Günümüzde çocukların oynadığı oyun çeşidi 92 çeşit olmasına rağmen bu oyunların çoğu teknolojik içerikli isimleri Türkçe olmayan yabancı yapımlı oyunlardır. Yetişkinlerinçocukluğunda oynadığı oyun çeşidi 54 adet olarak ortaya çıkmıştır.Yetişkinlerin çocukluğunda oynadığı oyunlar eğitici öğretici,kültürel özelliğe sahiptir.
3. Cinsiyete göre oyunların oynanmasına bakıldığında geleneksel oyunlarda ip atlama, kutu kutupense,evcilik,körebe,bebek oyunları kızların daha çok oynadığı oyunlarken,futbol,basketbol,topoyunları,uçurtma,topaç,uzun eşek,misket,sapan,tahta kılıç,kızak gibi oyunlar erkeklerin tercih ettiği oyunlardır.
4. Günümüzdeki çocukların oyun arkadaşları %36,4’ü internet arkadaşları,%22,7’si sanal arkadaşlar %31,9’u sokaktaki arkadaşlarıyken, yetişkinlerin çocukluğundaki oyun arkadaşları  %65,20 sokaktaki mahalledeki arkadaşları olarak cevaplanmıştır.
5. Günümüzde çocukların oyuncaklarının % 77,3 satın alarak ,%27,3’ü Play Store’den,%22,7’si’si hediye alarak sahip olurkenyetişkinler çocukluğunda oyuncaklarının %73,9 u kendileri yaptığını ,% 27,3’ü doğadaki hazır malzemelerdentemin etmişlerdir. Günümüzde çocukların imkanları daha fazla olmasına rağmen yaratıcılıkları gittikçe zayıflamaktadır. Her şeyi hazır olarak temin etmektedirler.
6. Günümüzdeki çocukların oyun araçları %77,3 ü telefon, %31,8’ibilgisayar %22’7’si tablet,%22,7’sibebek,%18,2’si oyuncak araba iken, yetişkinlerin çocukluğundaki oyun araçları %17,4’ ü kum, % 17’4’ü bez bebek,%13’ü taş,%13’ü ağaç, naylon, misket, bebek sapandır.

7.Yetişkinlerin oyun araçları kendileri tarafından temin edilen doğada hazır bulunan malzemeler iken günümüzde çocukların oyun araçları teknolojik ya da hazır ürünlerdir.

8.Günümüzdeki çocukların  %68’2’si evde,  %27,3’ü sokakta, mahallede %13,6’sı spor salonunda, halı sahada  %18,2’sioyun salonu internet kafelerde %18,2’si parkta oynarken yetişkinler çocukluğunda  %60,9’u sokakta mahellede,%20,0’ı boş alanlarda %17,4’ü okulda %17,4’ü evde, %14,3’ü de tarlada bahçede oynamışlardır. Günümüzde çocuklar evde geçmiş dönmelerdeki çocuklar da sokakta boş alanlarda oynamışlardır.

9. Eskiden halkımızın çoğu kırsalda yaşadığından çocukların oynayabileceği boş alanlar fazla iken günümüzde köyden kente yapılan göçlerle şehirler kalabalıklaşmış çocukların güvenli olarak oynayabilecekleri alanlar daralmıştır.
10. Geleneksel çocuk oyunları içinde toplumun kültürünü yansıtma özelliğine sahipken günümüzün dijital oyunların toplumsal kültüre zarar verdiği görülmektedir
11. Günümüzde çocukların imkanlarının olması, her yerde modern oyun alanlarının olmasına rağmen çocuklar dışarıya çıkmamaktadırlar.
12. Günümüzdeküresel teknolojinin etkisiyle çocukların oyunları arasında bir fark kalmamıştır.elektronik ortamda başka bir mekanda bulunan hatta başka şehirlerdeki ülkelerdeki insanlarlabile karşılıklı oyun oynanabilmektedir.
13. Günümüzde yakın çevredeki çocukların birlikte oynadığı oyun arkadaşlığı yerine daha çok takma ad kullanılarak kendilerini farklı tanıtarak dijital ortamda aynı anda birçok kişinin oyun oynadığı dijital sanal,internet arkadaşlığı ortaya çıkmıştır.
14. Eskiden oyunlarda erkek çocukları babalarını kız çocukları annelerini taklit ediyordu.Kız çocuklarının oyunlarıyla erkek çocuklarının oyunları birbirinden farklı iken günümüzde oyunlar arasında cinsiyet farkı azalmıştır.Futbol,voleybol,basketbolvb. oyunlar eski kuşakta genelde erkekler tarafından oynanırken günümüzde kızlar da bu oyunları oynamaktadırlar.
15. Günümüzde ailede kadın erkeğin çalışması çocukların bakıcılar tarafından bakılmasına ya da küçük yaşlarda kreşlere verilmesine neden olmuştur. Çocuklar bakıcılar tarafından oynatılmaktadır. Eskiden geniş aileler geniş aile olduğu için çocuklar evin büyükleri tarafından bakılırdı.Dedelerin,ninelerin çocukların oyunları eğitimleri üzerinde etkileri büyüktü.

16.Yapılan birçok proje ve bilimsel çalışmaya göre dijital oyunların çocukları yalnızlaştırdığı bilinmektedir.

 

C.3.     ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

1. Geleneksel oyunların unutulmaması için kurslar düzenlenmelidir.
2. Çocuklar zararlı içerikli oyunlardan uzaklaştırılmalıdır.
3. Çocukların sokaklarda oynayabilmeleri için güvenlik önlemleri alınmalıdır.
4. Çocukların sokaklarda oynamaları özendirilmelidir.
5. Geleneksel oyunları özendirici faaliyetler, etkinlikler düzenlenmelidir.
6. Okullarda geleneksel oyunlarla ilgili dersler konulmalıdır.
7. Geleneksel oyunlar sadece çocuklar tarafından değil büyükler tarafından da oynanmalıdır.
8. Geçmişte oynanan günümüzde unutulmaya yüz tutmuş oyunlar araştırılarak kayıt altına alınmalı.

 

C.4.     ÖNERİLER

Araştırma daha büyük örneklemde daha geniş evrende yapılabilir.

Başka araştırmada geleneksel oyunların eğitim ve değerler üzerindeki etkisini araştırmaya yönelik proje yapılabilir.

 

D.KAYNAKLAR

1. Kadim, M. (2012). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Oyun Öğretimine Yönelik Öz-Yeterliklerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu)
2. (Cinel, N. (2006). Farklı Sosyo Ekonomik Düzeydeki 3-6 Yaş Çocuğu Olan Anne Babaların Oyuncak ve Oyun Materyalleri Hakkındaki Görüşlerinin ve Bu Yaş Grubu Çocukların Sahip Oldukları Oyuncak ve Oyun Materyallerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.)
3. UNICEF. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. Ankara, 2004:13.
4. MEB Çocuk gelişimi eğitimi Ankara 2014
5. ( Hediye Bekmezci, Hava ÖzkanAtatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Erzurum)
6. (Cürebal F, Çetin Özben G. Anne-Baba, Veli, Aile Eğitimi ve Rehberliği 0-18 Yaş Grubu Gelişimi Rehberi. Adel Kalemcilik, İstanbul, 2012.)
7. Ayan S, Memiş UA, Eynur BR, Kabakçı A. Özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklarda oyuncak ve oyunun önemi. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi 2012;2:80-89)
8. UNICEF. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. Ankara, 2004:13.
9. Torun, Akçay ve Çolaklar, 2015)
10. https://www.egitimpedia.com/bir-kusagi-anlamak-z-kusagi-kimdir/
11. PINAR Mehmet Gediz Ansiklopedisi,Gediz Belediyesi Kültür Yayınları

EKLER

EK-1 :GÜNÜMÜZDEKİ ÇOCUKLARA YÖNEKLİK GÖRÜŞME FORMU

A	Cinsiyetiniz	□Kadın            □Erkek
B	Yaşınız
1	Boş zamanları nasıl geçiriyorsunuz?
2	Oyun arkadaşlarınız kimlerdir?
3	Oyun araçları nelerdir?
4	Hangi oyunları oynuyorsunuz?
5	Oyunları nerelerde oynarsınız?
6	Oyuncakları nasıl temin ediyorsunuz?

 

 

EK2:   YETİŞKİNLERİN ÇOCUKLUK DÖNEMİ OYUNLARIYLA İLGİLİ GÖRÜŞME FORMU

A	Cinsiyetiniz	□Kadın            □Erkek
B	Yaşınız
1	Çocukluğunuzda boş zamanları nasıl geçiriyordunuz?
2	Çocukluğunuzda kimlerle oynardınız?
3	Çocukluğunda hangi oyunları oynardınız?
4	Çocukluğunuzun oyun araçları nelerdir?
5	Oyuncakları nasıl temin ediyordunuz?
6	Çocukluğunuzda nerelerde oynardınız?
7	Kendi çocukluk döneminizle şimdiki çocukluk dönemini karşılaştırınız?

 

Sitemizde TUBİTAK Araştırma Projeleri yarışmasına başvurmuş, kabul görmüş, ödül almış örnek projeleri yayınlamaya devam edeceğiz. Ayrcıa değerler eğitimi ile ilgili yazılarımıza da bulabilirsiniz. Sitemizi takip etmeyi unutmayın.

Bu proje hakkındaki görüşlerinin bize yorum olarak yazın.